In een aflevering van Universiteit van Nederland legt Kimo van Dijk van Wageningen University & Research uit hoe menselijke urine kan worden verwerkt tot en ingezet als duurzame veilige meststof. Urine bevat namelijk veel stikstof, fosfor, kalium en andere (micro)nutriënten – precies de voedingsstoffen die gewassen nodig hebben om te groeien. “Wat je daarvoor nodig hebt, is een transitie,” zegt Van Dijk. “Decentrale circulaire sanitatie. Dus scheiden aan de bron, het liefst al in de pot: plas apart, zwart water apart, dus apart van alle andere vieze stromen die er normaal bijkomen in het rioolwatersysteem.”
2025-05-23
In Nederland is dat nu nog lastig. Vrijwel alle woningen zijn aangesloten op een centraal rioolstelsel waarin urine en ontlasting samen worden afgevoerd. In dat systeem gaan waardevolle stoffen verloren doordat het slib van rioolwaterzuiveringsinstallaties wordt verbrand en de assen verloren gaan o.a. naar asfalt. Toch laten innovatieve projecten zien dat het anders kan. In de duurzame woongemeenschap Arneco in Arnhem verzamelen bewoners bijvoorbeeld hun urine om die lokaal te verwerken tot geurloze en veilige meststof. Hierbij wordt het save! toilet van LAUFEN toegepast. Het toilet scheidt urine en fecaliën direct bij het gebruik, waardoor de voedingsstoffen in urine apart opgevangen worden. Deze brongescheiden urine wordt verder verwerkt in ‘Purinator’ urine verwerker bestaande uit een bioreactor met nitrificerende bacteriën en filteren met een membraan onder elektrische spanning. Uit veldproeven, waaronder een grootschalige test in Lelystad, blijkt dat gewassen die met herwonnen nutriënten uit verwerkte urine worden bemest, zelfs beter presteren dan gewassen die bemest zijn met traditionele stikstof kunstmest.
Toch is de opschaling van deze aanpak nog een uitdaging. Nederland importeert jaarlijks miljoenen kilo’s kunstmest en de grondstoffen die daarvoor nodig zijn. “We halen het dus van ver weg, terwijl we het ook in een kleine kringloop kunnen doen,” stelt Van Dijk. Met 18 miljoen mensen produceren we in Nederland zo’n 6,5 miljard liter urine per jaar. Als we die hoeveelheid goed zouden benutten, zouden we ongeveer zo’n 10.000 ton kunstmest kunnen vervangen.
De oplossing begint bij nieuwe woonwijken, flatgebouwen en kantoorpanden, waar al vanaf het ontwerp rekening gehouden kan worden met het scheiden van afvalstromen. De techniek is er al, nu is het tijd voor de transitie.
Laufen is partner in het publiek-private samenwerkingsproject Kringloopsluiting van Nutrienten uit Afvalwater en Proceswater (KNAP) www.nutrientenplatform.nl/knap, waarin het urine mineralen concentraat uit menselijke urine wordt onderzocht op o.a. landbouwkundige werking en emissies.
Bekijk hier het item van Universiteit van Nederland:
